Dürtü Kontrol Bozuklukları
Çoğumuzun, aslında bize zarar verebileceğini düşünmediğimiz davranışlarda bulunmaya karşı yoğun isteği olabilir. Örneğin, tatilimizi geçirdiğimiz otelden anı olarak otel havlularını bavulumuza atabiliriz, ya da “herşey 1 lira” yazılı mağazadan belki de hiç kullanmayacağımız bir sürü ıvır zıvır satın alabiliriz, ya da dostlarımızla bir araya geldiğimizde para karşılığı kağıt oyunları oynayabiliriz. Dürtü kontrol bozukluklarında bu davranışların uç halleri gözlenir. Dürtü kontrol bozukluğu olan kişiler sadece aşırı davranışlarda bulunmakla kalmaz, aynı zamanda belli bir davranışı gerçekleştirme isteklerinin de kontrol edilemez olduğunu hissederler. Kişideki, bu davranışları gerçekleştirme isteği çok yoğun olduğundan zihinlerini bu davranışlarla meşgul olmaktan alıkoyamazlar.
Dürtü kontrol bozuklukları, kişide yoğun duygusal zorlanmaya neden olsa da, durumlarını sıklıkla gizlerler. En yakınları dahi ne kadar sıkıntı çektiklerini bilemez. Bir dereceye kadar hastalığın yaşattığı huzursuzluk verici duygulara rağmen gündelik hayatlarını normal bir şekilde sürdürebilirler. Ancak, belli bir noktadan sonra zorluklar yaşanmaya başlayacaktır. Her hafta sonu sabahtan akşama kadar alışveriş yapan kadın tek tatil gününde sosyal ilişkilerine vakit kalmadığı için zamanla yalnız kalmaya başladığını farkedecektir. İş arkadaşının masasından birşey çaldığı görülen üst düzey yöneticinin iş yerindeki itibarı zedelenecektir.
Dürtü kontrol bozukluğu olan kişiler davranışlarını kendi başlarına kontrol edebileceklerini düşünür ve her sefer "bir daha bunu yapmayacağım" sözünü verirler kendilerine. Oysa bu tutulması kolay bir söz olsaydı biz buna hastalık demezdik. Davranışın her tekrarı kişinin kendini daha da fazla yetersiz hissetmesine neden olur ve zamanla depresyon ya da başka psikiyatrik hastalıklara zemin hazırlar.
Başlıca Dürtü Kontrol Bozuklukları:
- Patolojik kumar
- Kleptomani (çalma hastalığı)
- Trikotillomani (saç yolma hastalığı)
- Piromani
- Aralıklı patlayıcı bozukluk
- Patolojik cilt yolma
- Kompulsif (takıntılı) alışveriş
- Kompulsif (takıntılı) cinsel davranış
- İnternet bağımlılığı
- Kendine zarar verme davranışı
- Binge (tıkınırcasına) yeme bozukluğu
Bozukluğun bağlamı incelenir, kişiye özel anlamı netleştirilir. Duruma ve danışana özel bir tedavi programı hazırlanır.